SÖn Trung
Ngày
r¢m tháng bäy âm
lÎch còn Çu®c g†i là ngày
lÍ
Trung nguyên. Tåi Çây, hai tôn
giáo
c° truyŠn , Çåo ông bà và
Çåo
PhÆt Çã hòa h®p cùng nhau.
Nh»ng ngÜ©i th© ông bà tin r¢ng ngày r¢m tháng bäy là ngày " xá t¶i vong nhân" ,( ngÜ©i ch‰t ª ÇÎa ngøc ÇÜ®c phóng thích )
Nho giáo và PhÆt giáo ÇŠu tin có ma qu›, cõi tiên,cõi PhÆt, cõi ÇÎa ngøc...
Nh»ng ngÜ©i lÜÖng thiŒn, khi ch‰t Çi ÇÜ®c lên cõi tiên hay ÇÀu thai làm ngÜ©i. Còn nh»ng kÈ gian ác, bÎ b¡t xuÓng ÇÎa ngøc. H† bÎ giam gi» tåi Çây và bÎ tra tÃn, Çánh ÇÆp tän nhÅn v§i nh»ng cách trØng phåt nhÜ lóc thÎt, bÕ vào våc dÀu sôi...
NhÜng ljn tháng bäy âm lÎch, nh»ng kÈ này ÇÜ®c thä ra khÕi ÇÎa ngøc. Cho nên tháng bäy là tháng có nhiŠu ma qu› nhÃt. Nh»ng vong hÒn có con cháu cúng quäi thì ÇÜ®c no Çû. Nh»ng ma qu› không bà con,thân thích ÇÜ®c g†i là nh»ng cô hÒn thì Çói khát, không nÖi nÜong t¿a. Vua Lê Thánh tông và NguyÍn Du Çã làm væn t‰ nh»ng vong hÒn này.
Trong bài " Væn t‰ ThÆp Loåi Chúng Sinh", NguyÍn Du vi‰t
:
Nh»ng ngÜ©i th© ông bà tin r¢ng ngày r¢m tháng bäy là ngày " xá t¶i vong nhân" ,( ngÜ©i ch‰t ª ÇÎa ngøc ÇÜ®c phóng thích )
Nho giáo và PhÆt giáo ÇŠu tin có ma qu›, cõi tiên,cõi PhÆt, cõi ÇÎa ngøc...
Nh»ng ngÜ©i lÜÖng thiŒn, khi ch‰t Çi ÇÜ®c lên cõi tiên hay ÇÀu thai làm ngÜ©i. Còn nh»ng kÈ gian ác, bÎ b¡t xuÓng ÇÎa ngøc. H† bÎ giam gi» tåi Çây và bÎ tra tÃn, Çánh ÇÆp tän nhÅn v§i nh»ng cách trØng phåt nhÜ lóc thÎt, bÕ vào våc dÀu sôi...
NhÜng ljn tháng bäy âm lÎch, nh»ng kÈ này ÇÜ®c thä ra khÕi ÇÎa ngøc. Cho nên tháng bäy là tháng có nhiŠu ma qu› nhÃt. Nh»ng vong hÒn có con cháu cúng quäi thì ÇÜ®c no Çû. Nh»ng ma qu› không bà con,thân thích ÇÜ®c g†i là nh»ng cô hÒn thì Çói khát, không nÖi nÜong t¿a. Vua Lê Thánh tông và NguyÍn Du Çã làm væn t‰ nh»ng vong hÒn này.
Trong bài " Væn t‰ ThÆp Loåi Chúng Sinh", NguyÍn Du vi‰t
:
Toát hÖi may, lånh buÓt xÜÖng khô.
Não ngÜ©i thay, bu°i chiŠu thu,
Hoa lau nhuÓm båc, lá ngô røng vàng.
ñÜ©ng båch dÜÖng, bóng chiŠu man mác,
D¥m ÇÜ©ng lê, lác Çác sÜÖng sa.
Lòng nào, lòng ch£ng thi‰t tha,
Cõi dÜÖng còn th‰, n»a là cõi âm ! Trong trÜ©ng då ,tÓi tæm tr©i dÃt,
Cô hÒn thÜ©ng phäng phÃt u minh.
ThÜÖng thay thÆp loåi chúng sinh,
HÒn ÇÖn, phách chi‰c linh Çinh quê ngÜ©i !
HÜÖng lºa Çã không nÖi nÜÖng t¿a,
HÒn mÒ côi lÀn lºa bÃy niên!
Còn chi ai khá ,ai hèn,
Còn chi mà nói kÈ hiŠn, ngÜ©i ngu !...
Vì
quan niŒn nhÜ vÆy, cho nên
ngày r¢m tháng bäy, nhà nào
cÛng
cúng t° tiên, ông bà...
Ngoài
ra, ngÜ©i ta còn Ç¥t lÍ vÆt
ÇÖn
båc nhÜ b¡p rang , cháo , bánh Ça
,trái cây, ho¥c gà vÎt ...Ç¥t
trܧc ngõ Ç‹ cúng cô
hÒn.
Cháo tr¡ng ÇÜ®c nÃu chín,
Ç°
ra trên nh»ng cái bÒ Çài
làm
b¢ng lá Ça khoanh tròn, cu¶n låi,
hai ÇÀu có cài que tre cho ch¥t. Sau
khi
gia chû khÃn vái xong, thì ÇÒ
cúng cô hÒn ÇÜ®c phát cho
trÈ
con, ho¥c cho æn mày.
Trong ngày r¢m, trÈ con tø h†p thành Çàn Çi cܧp ÇÒ cúng cô hÒn.Cho nên tøc ng» có câu:
"Cܧp cháo thí lá Ça" . Khi chû nhân cúng xong, thì lÛ trÈ ào vào giành giÆt bánh trái, gà vÎt..Ÿ di‹m này, lÍ trung nguyên có phÀn giÓng lÍ Halloween ª B¡c MÏ. Ngäy xÜa, trÈ con có phép t¡c, bây gi© trÈ con, nhÃt là b†n du Çäng quá l¶ng hành. Chû nhà m§i d†n ra thì Çã bÎ cܧp ngay trên tay. Bªi vÆy, sau 1975 ,chû nhà muÓn cúng cô hÒn thì phäi canh gi».
PhÆt giáo khi truyŠn ljn Á châu thì Çã chú tr†ng ljn ch» hi‰u cûa dân chúng tåi Çây.PhÆt giáo Çã k‰t h®p viŒc cúng PhÆt và cúng vong,lÃy s¿ tích Møc KiŠn Liên xuÓng ÇÎa ngøc cÙu mË làm š nghïa cæn bän, ÇÒng th©i khuy‰ch trÜÖng viŒc bÓ thí các vong .( ViŒc bÓ thí các vong, hay các chi‰n sï tº trÆn thì chùa nào cÛng Çã làm thÜ©ng ngày.)
Tåi chùa, các sÜ cÛng t° chÙc cúng cô hÒn vào r¢m tháng bäy. Tåi miŠn b¡c trܧc 1945, tÜ gia cÛng nhÜ làng xã và chùa chiŠn thÜ©ng lÆp Çàn tràng. Làng xã ho¥c tÜ gia thÜ©ng m©i pháp sÜ lÆp Çàn tràng phá ngøc, giäi oan. Chùa chiŠn thi có tøc chåy Çàn, nghïa là các sÜ sãi vØa chåy quanh Çàn vØa džc kinh, niŒm chú. S¿ cúng quäi ª Çây mang š nghïa bÓ thí và giäi thoát.
Tåi miŠn B¡c và miŠn Trung, ngÜ©i ta thÜ©ng cúng vào ngày r¢m. Còn trong Nam thì cúng ngày nào cÛng ÇÜ®c, miÍn là trong tháng bäy. Nh»ng xe Çò chåy ÇÜ©ng trÜ©ng phäi cúng xe hàng næm . Cho nên chû xe cúng cô hÒn rÃt tr†ng th‹, thÜ©ng là cúng m¶t con heo quay Ç‹ cÀu cho an toàn trên xa l¶.
Trong ngày r¢m, trÈ con tø h†p thành Çàn Çi cܧp ÇÒ cúng cô hÒn.Cho nên tøc ng» có câu:
"Cܧp cháo thí lá Ça" . Khi chû nhân cúng xong, thì lÛ trÈ ào vào giành giÆt bánh trái, gà vÎt..Ÿ di‹m này, lÍ trung nguyên có phÀn giÓng lÍ Halloween ª B¡c MÏ. Ngäy xÜa, trÈ con có phép t¡c, bây gi© trÈ con, nhÃt là b†n du Çäng quá l¶ng hành. Chû nhà m§i d†n ra thì Çã bÎ cܧp ngay trên tay. Bªi vÆy, sau 1975 ,chû nhà muÓn cúng cô hÒn thì phäi canh gi».
PhÆt giáo khi truyŠn ljn Á châu thì Çã chú tr†ng ljn ch» hi‰u cûa dân chúng tåi Çây.PhÆt giáo Çã k‰t h®p viŒc cúng PhÆt và cúng vong,lÃy s¿ tích Møc KiŠn Liên xuÓng ÇÎa ngøc cÙu mË làm š nghïa cæn bän, ÇÒng th©i khuy‰ch trÜÖng viŒc bÓ thí các vong .( ViŒc bÓ thí các vong, hay các chi‰n sï tº trÆn thì chùa nào cÛng Çã làm thÜ©ng ngày.)
Tåi chùa, các sÜ cÛng t° chÙc cúng cô hÒn vào r¢m tháng bäy. Tåi miŠn b¡c trܧc 1945, tÜ gia cÛng nhÜ làng xã và chùa chiŠn thÜ©ng lÆp Çàn tràng. Làng xã ho¥c tÜ gia thÜ©ng m©i pháp sÜ lÆp Çàn tràng phá ngøc, giäi oan. Chùa chiŠn thi có tøc chåy Çàn, nghïa là các sÜ sãi vØa chåy quanh Çàn vØa džc kinh, niŒm chú. S¿ cúng quäi ª Çây mang š nghïa bÓ thí và giäi thoát.
Tåi miŠn B¡c và miŠn Trung, ngÜ©i ta thÜ©ng cúng vào ngày r¢m. Còn trong Nam thì cúng ngày nào cÛng ÇÜ®c, miÍn là trong tháng bäy. Nh»ng xe Çò chåy ÇÜ©ng trÜ©ng phäi cúng xe hàng næm . Cho nên chû xe cúng cô hÒn rÃt tr†ng th‹, thÜ©ng là cúng m¶t con heo quay Ç‹ cÀu cho an toàn trên xa l¶.
Dân
ViŒt Nam ta nghèo låi chÎu chi‰n tranh
liên miên. Sau khi vua T¿ ñÙc
mÃt
Çi, chính quyŠn ViŒt Nam rÖi vào tay
th¿c
dân Pháp. Dân ta bÎ th¿c dân
Pháp
rÒi låi bÎ c¶ng sän bách håi.
Dân ViŒt Nam , Cao Miên, Liên Xô, Trung
quÓc
là ch‰t oan Ùc nhiŠu nhÃt trên th‰ gi§i
k‹ tØ ÇŒ nhÎ th‰ chi‰n ljn nay. Tåi
ViŒt
Nam, có hàng triŒu vong hÒn oan khuÃt
vì
th¿c dân Pháp và c¶ng sän. ViŒc
Pháp
tÃn công Gia ñÎnh, Hu‰, Hà N¶i,
viŒc
c¶ng sän gi‰t ÇÒng bào trong
tháng
8-1945, viŒc giêt håi các Çäng
viên
ViŒt Nam QuÓc dân Çäng, ñåi ViŒt
ñäng, viŒc sát håi mÆu thân
(1968),
và cái ch‰t cûa hàng vån
ÇÒng
bào tØ Quäng TrÎ, Hu‰, ñà
N¤ng,
Ban Mê Thu¶t ,Nha Trang ,và bao cái ch‰t
âm
thÀm trong tråi giam, trong rØng sâu,
trên
bi‹n cä...
Sau vø Pháp gi‰t håi nhân dân kinh thành Hu‰ ,ngày 23 tháng tÜ næm Ãt dÆu Çã trª thành ngày tang tóc cho toàn th‹ dân chúng ViŒt Nam. Trong Çêm 23 tháng tÜ, Çêm r¢m tháng bäy, Çêm mÒng hai tháng giêng, dân Hu‰ ÇÓt Çèn trên sông HÜÖng Ç‹ tܪng niŒm cac oan hÒn..NhÜng nay c¶ng sän cÃm tøc lŒ này. H† nói là bäo vŒ môi trÜ©ng nhÜng s¿ th¿c h† cÃm ngÜ©i ta khóc, cÃm lòng dân tuªng nh§ ljn nh»ng ngÜ©i Çã ch‰t...
Sau vø Pháp gi‰t håi nhân dân kinh thành Hu‰ ,ngày 23 tháng tÜ næm Ãt dÆu Çã trª thành ngày tang tóc cho toàn th‹ dân chúng ViŒt Nam. Trong Çêm 23 tháng tÜ, Çêm r¢m tháng bäy, Çêm mÒng hai tháng giêng, dân Hu‰ ÇÓt Çèn trên sông HÜÖng Ç‹ tܪng niŒm cac oan hÒn..NhÜng nay c¶ng sän cÃm tøc lŒ này. H† nói là bäo vŒ môi trÜ©ng nhÜng s¿ th¿c h† cÃm ngÜ©i ta khóc, cÃm lòng dân tuªng nh§ ljn nh»ng ngÜ©i Çã ch‰t...
No comments:
Post a Comment