VÔ DANH * HƯƠNG VỊ HUẾ

Hương vị Huế qua Thơ Ca và Ca Dao Huế là vùng đất có nhiều của ngon vật lạ, các đặc sản từng nổi tiếng khắp bốn phương trời này không những làm lưu luyến du khách dù chỉ mới một lần đến Huế mà ngay cả trong lòng người dân chốn Thần kinh cũng luôn xao xuyến đến mùi hương của chén rượu ngon, chiếc bánh ngọt - tất cả thể hiện rõ qua những câu ca dao của dân gian và ở câu thơ của những người tương tư Huế. Thường vào những lúc gia đình quây quần sum họp như các dịp Tết, lễ, kỵ, giỗ tổ tiên hoặc lúc bè bạn gặp gỡ liên hoan thân mật đều luôn có chén rượu chung vui. Ở Huế có rất nhiều loại rượu ngon nổi tiếng nhưng người sành điệu lại mê rượu làng Chuồn. Nhà thơ Hồng Nhu đã hân hoan viết: Rượu Chuồn này chén trăng bơi Uống cùng em với cuộc chơi sang ngày Đặc sắc của rượu làng Chuồn là khi ta uống vào sẽ cay tê lưỡi, xé họng nhưng lại ngọt lịm tận đáy lòng, nét độc đáo này đã làm cho người xa Huế lâu ngày cứ tơ tưởng mãi về vị ngọt quê nhà: Nếp làng Chuồn ngọt thơm vò rượu Huế trở lại bình yên nắng mới trong lành (Hồ Đắc Thiếu Anh) Nhà thơ Nguyễn Bính đã từng da diết hơn với niềm thưong nỗi nhớ khôn nguôi: Mai đây bỏ Huế rồi quên Huế Quên được làm sao bữa rượu này Huế còn có rượu Vinh Thanh cũng từng làm ngẩn ngơ, xao xuyến bao mối tình thơ mộng một thuở: Anh và em gặp nhau trong mắt Nghiêng nón em vành che men bất chợt Rượu Vinh Thanh nhóm lửa tình đầu Trong điệu lý giao duyên ( hay còn gọi lý huê tình ), người dân Huế đã ưu ái mời du khách thưởng thức đặc sản được xem như đôi bạn tình chung thuỷ: nem An Cựu-rượu Phủ Cam: Nhắc đến nghe thèm tiếng nem An Cựu, Ngon ngọt chua giòn với chén rượu Phủ Cam Về hoa trái, Huế có nhiều loại đặc biệt như quýt Hương Cần,thanh trà Nguyệt Biều, cam Mỹ Lợi, cau Nam Phổ…và ở Kim Long vang tiếng ngày nào không những "có gái mỹ miều" mà có dâu ngon ngọt: Đường Kim Long dâu ngọt kết từng chùm. (Hồ Đắc Thiếu Anh) Không chi thích thú bằng khi đến mùa dâu, trong cặp sách của bất cứ cô nữ sinh nào cúng có một vài chùm để cùng bạn bè ăn vụng trong lớp học, hết ruột tới vo,û không lãng phí một tí gì. Gần Kim Long còn có Long Hồ, Ngọc Hồ cũng ngân vang âm hưởng lời ru mẹ về cây trái quê nhà: Đưa em cho tới làng Hồ Em mua trái mít em bồ trái thơm Trái thơm là trái thơm non Bỏ vô hũ mắm ăn chon như dừa Huế của một thời vua chúa lắm thức ăn quý hiếm và ca dao Huế hãy còn lưu truyền lại về loại gạo de ngon lành ở vùng An Cựu mà khi nấu chín từng hạt trắng ngần thơm phức: Tôm rằn lột vỏ bỏ đuôi, Gạo de An Cựu mà nuôi mẹ già Món điểm tâm ở Huế nổi tiếng có bún bò và nhiều thức ăn khác nữa nhưng tô cơm hến của người bình dân vẫn dược lắm thực khách sang trọng ưa thích, đây là món khoái khẩu của nhiều người và có ở riêng Huế thôi, ai đó nếu có thòm thèm thì ngoài Huế ra không thể tìm thấy được ở đâu món độc chiêu này, vì con hến sinh sống dưới sông Hương có cái vị riêng của nó. Du khách đến Huế mà chưa thưởng thức cơm hến thì xem chuyến du lịch ấy chưa trọn vẹn và thấy kém phần thi vị. Sở dĩ cơm hến có nét riêng như vậy bởi nhờ tổng hợp nhiều hương vị: ngọt của hến, của ruốc (mắm tôm), bùi của đậu phụng (lạc), chua của khế, cay của ớt. Người ta bảo cách dọn cơm hến như trẻ con chơi bán hàng, mỗi thứ một ít, trông rất vui mắt. Một nhà thơ xứ Huế mê cơm hến đã mời khách rất chân thành: Đã mê ớt đỏ cay nồng Tìm trong vị hến một dòng Hương xanh Ruốc thơm, cơm nguội, rau lành Mời nhau buổi sáng chân thành món quê (Lục bát đặc sản Huế-Võ Quê) Bánh để ăn vào bữa lỡ (xề chiều) ở Huế rất phong phú chủng loại, chiếc bánh nào cũng bé tí, đĩa bánh luôn bày biện in ít thôi, có phải vì thế mà người ta bảo người Huế ăn chỉ lấy hưong lấy hoa hay chính đây là một nghệ thuật trong ăn uống của Huế – để gây cảm giác cho thực khách dù đã ăn – chỉ như nhấm nháp, chưa thấm vào đâu nên thấy quá ngon và muốn được ăn thêm lần nữa. Dân gian Huế giới thiệu món bánh bèo rất thú vị: Con quạ hắn đậu chuồng heo Hắn kêu ơi mụ Sỏi bánh bèo đã chín chưa? Bánh bèo Huế đúng nghĩa với nguyên ý chữ "bèo" bỡi mỗi chiéc bánh như một cánh bèo, đây là món ăn làm gợi nhớ những buổi trưa hè tỉnh giấc, giữa tiếng ve kêu, được mẹ cho đĩa bánh bèo thật thích thú biết bao! Tôm chấy hồng thắm cánh bèo Dẻo thơm bột gạo quê nghèo nên thương Hai ta ngồi quán ven đường Bánh bèo kết mối tơ vương đôi lòng (Bánh Bèo - Quỳ Lê ) Bánh bột lọc là thứ bánh được giới trẻ chuộng nhất vì vừa dai vừa dẻo lại vừa mềm và dân gian mô tả thật sinh động, đúng thực tế với nghĩa cái duyên con gái ăn hàng: Bột lọc mà bọc nhuỵ tôm Hai tay bóc lá cái mồm há ra Đây là một loại bánh ăn vào buổi xế chiều rất tuyệt, tuy chưa no nhưng cũng tạm ấm lòng, bánh chấm với nước mắm ớt càng cay càng khoái khẩu, khi ăn phải nghe tiếng xuýt xoa hít hà mới đúng điệu: Bột trong bọc thịt tôm hồng Lá xanh em gói ươm nồng hương yêu Bánh ngon nước mắm cay nhiều Anh ơi dùng tạm bữa chiều cùng em Còn đây đặc sản của các vùng được quảng cáo rất thú vị Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh Nước Tháp Mười lóng lánh cá tôm Muốn ăn bôn súng mắm kho Thì vô Đồng Tháp ăn no đã thèm Biên Hòa có bưởi Thanh Trà Thủ Đức nem nướng, điện Bà Tây Ninh Gò Công giáp biển, nổi tiếng mắm tôm chà Mắm tôm chua ai ai cũng chắt lưỡi hít hà Saigon, chợ Mỹ ai mà không hay Gạo Ba Thắt trắng như bông bưởi Nước phông-tên tiền rưỡi một đôi Sài Gòn vui lắm em ơi Lấy chồng về đó một đời sướng thân Ca Dao Món Ăn Ngày Tết Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh Bấy nhiêu thôi mà tạo nên cả một không khí xuân, sắc màu xuân và hương vị xuân. Và nó cũng trở thành nỗi nhớ của người đi xa quê hường, người thương : Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương Nhớ ai dãi nắng, dầm sương Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao Dù có đi xa, anh vẫn nhớ em. Nỗi nhớ về em mộc mạc và giản dị như nỗi nhớ về cà, về tương. Nỗi nhớ ấy không nguôi hình ảnh tảo tần, đảm đang sớm khuya không quản ngại. Lạ thật, có bao món ăn ngon khác lại không gợi lên cho người ta nỗi nhớ bằng những thứ mộc mạc như cà, như tương. Phải chăng hình ảnh quê hương đã ẩn mình trong đó. Nói về tình cảm đối với cha mẹ, có câu: Trời mưa cho ướt lá dừa Cho tươi liếp cải cho vừa lòng em Cho em hái đọt rau dền Nấu tô canh nấm dâng lên mẹ già Còn đây nữa, tình cảnh mẹ ghẻ con chồng: Mấy đời bánh đúc có xương Mấy đời dì ghẻ lại thương con chồng Mà cũng thật thâm thúy khi nói với nhau rằng: Rủ nhau xuống biển mò cua Đem về nấu quả mơ chua trên rừng Em ơi , chua ngọt đã từng Non xanh , nước biếc xin đừng quên nhau Trình độ "tỉnh tò" của các anh ngày nay còn thua kém các cụ xa: Cầm tay em như ăn bì nem gỏi cuốn Dựa lưng nàng như uống chén rượu ngon Ai dám bảo con gái ngày xưa là "khuê môn bất xuất"? Khi yêu thì cũng: Đói lòng ăn một trái sim Uống lưng bát nước đi tìm người thương Chuyện đời sống vợ chồng trong xã hội xưa, tam thê tứ thiếp là điều khó tránh khỏi, vì vậy "cuộc chiến" không kém phần "tương tàn", không khéo thì sẽ lâm vào cảnh: Cá nục nấu với dưa hồng Lơ mơ có kẻ mất chồng như chơi Tuy nhiên, không phải người vợ nào cũng có máu "hà đông", cũng có nhưng người theo kiểu "lạt mềm buộc chặt" Chàng ơi, giận thiếp mà chi Thiếp như cơm nguội phòng khi đói lòng Và cũng có người rất ư chiều chồng: Đốt than nướng cá cho vàng Lấy tiền mua rượu cho chàng uống chơi Tuy nhiên, lắm khi gặp cảnh dở dang, đành phải thú thật rằng: Nước mắm ngon dằm con cá liệt Em có chồng nói thiệt anh hay Không rõ tác giả Nguồn: Bạn đọc cung cấp