cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã
Cuoán Toâi Phaûi Soáng, hoài kyù tuø ñaøy cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã vöøa ñöôïc ra maét ñoäc giaû laàn ñaàu tieân hoâm Chuû nhaät 14/9/2003 taïi Sacramento, thuû phuû cuûa tieåu bang California. Sau ñoù cuoán saùch seõ ñöôïc ra maét taïi 14 thaønh phoá khaùc ôû Hoa Kyø vaø hai thaønh phoá ôû Canada töø giöõa thaùng 9 cho ñeán heát thaùng 11. Ñaàu naêm 2004 Linh muïc Leã seõ giôùi thieäu cuoán saùch cuûa mình taïi UÙc chaâu vaø AÂu chaâu.
ÔÛ haûi ngoaïi khoâng thieáu hoài kyù veà tuø ñaøy. Nhöng thieáu moät cuoán hoài kyù maø ngoaøi ñoùi khaùt vaø khoå nhuïc trong nhaø tuø ngöôøi ta tìm thaáy nhöõng suy tö naëng tróu veà ñaát nöôùc vaø daân toäc. Cuoán Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã laø cuoán saùch ñoù.
Cuoán saùch daøy 650 trang cho chuùng ta theo doõi böôùc chaân cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã trong 13 naêm töø 1976 cho ñeán naêm 1989 qua caùc traïi tuø, nhö moät phaàn cuûa trang söû ñaày nöôùc maét cuûa daân toäc Vieät, töø traïi giam Ban Meâ Thuoät, veà Phan Ñaêng Löu ôû thaønh phoá Saøi goøn, ra traïi Nam Haø ôû mieàn Baéc, traïi Coång Trôøi trong tænh Haø Tuyeân, Thanh Caåm ôû Thanh Hoaù, roài laïi Nam Haø. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã ñaõ traûi qua nhöõng ñoaïn ñöôøng ñan baèng maùu vaø nöôùc maét. Vöôït nguïc, bò baét, bò ñaùnh gaàn cheát, ba naêm kyû luaät, ñieåm nhöõng neùt töôi vui vaøo nhöõng naêm thaùng cuoái cuøng cuûa nhöõng ngaøy tuø ñaøy ôû traïi Nam Haø vôùi Trung uùy T. vaø coâ caùn boä taøi vuï KT maø chæ caàn moät chuùt eùo le cuûa cuoäc ñôøi ñaõ coù theå ñöa ñeán moät moái tình baát ngôø khoâng ai bieát ñöôïc, neáu khoâng coù baøn tay cuûa Thieân chuùa cöùu vôùt oâng.
Khoå aûi cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã gioáng nhö khoå aûi ñöôïc baùo tröôùc cuûa naøng Kieàu trong Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh. Kieàu ñöôïc baùo tröôùc soá phaän mình trong buoåi chôi Xuaân gaëp moä Ñaïm Tieân. Coøn soá phaän oâng ñöôïc ñònh ñoaït khi oâng quyeát ñònh soáng tröôùc heát nhö moät ngöôøi Vieät Nam (sau môùi laø moät linh muïc) khoâng chaáp nhaän aùp böùc vaø cöôøng quyeàn.
Sinh tröôûng taïi moät laøng queâ trong ñoàng baèng soâng Cöûu Long oâng lôùn leân chôn chaát giöõa caûnh soâng nöôùc vaø ñoàng ruoäng bao la maø töø thôøi thô aáu ñaõ thaáy nhöõng xaùc ngöôøi troâi soâng baùo hieäu moät baàu trôøi aûm ñaïm seõ phuû leân ñaát nöôùc. Noãi thoáng khoå cuûa ngöôøi daân Vieät oâng ñöôïc chöùng kieán ñaõ laø ñoäng cô thuùc ñaåy oâng muoán trôû thaønh linh muïc. Laøm linh muïc ñeå soáng vôùi daân vaø phuïc vuï daân.
Thoï phong linh muïc naêm 1970 oâng phuïc vuï Giaùo hoäi Coâng giaùo ñöôïc 5 naêm thì mieàn Nam suïp ñoå. Ñöùng tröôùc moät chính quyeàn xaây döïng treân chuû thuyeát khoâng coâng nhaän toân giaùo oâng cöông quyeát choáng traû. OÂng coù theå chòu ñöïng nghòch caûnh vaø söï haønh xaùch cuûa caùn boä chính quyeàn taïi hoï ñaïo La Maõ trong huyeän Gioàng Troâm nôi oâng ñöôïc chuyeån veà phuïc vuï sau ngaøy 30 thaùng 4 naêm 1975 ñeå soáng qua ngaøy, nhöng mang truyeàn thoáng baát khuaát oâng ñi theo con ñöôøng cuûa só phu laø con ñöôøng choáng laïi moïi baát coâng vaø ñaøn aùp. OÂng choïn thaùi ñoä: “khoâng chaáp nhaän baát coâng, ñuû ñieàu kieän thì choáng, yeáu thì chaïy, bò baét thì tìm caùch troán.” Con ñöôøng ñònh meänh cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã töø naêm 1975 cho ñeán naêm 1989 khi oâng vöôït bieân thaønh coâng qua ñeán Thaùi Lan laø con ñöôøng ñoù. Caùi thaùi ñoä ñoù xaùc ñònh soá phaän ba chìm baûy noåi cuûa oâng vaø giuùp ñoäc giaû hieåu haønh ñoäng cuûa taùc giaû khi toan tính caùc cuoäc ñaùnh thoaùt treân taøu Soâng Höông treân ñöôøng ra Baéc vaø toan tính vöôït bieân taïi traïi Coång Trôøi naêm 1977, cuoäc vöôït nguïc taïi traïi Thanh Caåm thaùng 5 naêm 1979 vaø moät cuoäc vöôït nguïc khaùc khoâng thöïc hieän ñöôïc naêm 1982 cuõng taïi traïi tuø Thanh Caåm. Moät soá ngöôøi cho Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã quaù maïo hieåm vaø khoâng caân nhaéc kyû caùc ñieàu kieän thöïc teá tröôùc khi haønh ñoäng neân thaát baïi, nhöng vaán ñeá ñoái vôùi Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã laø vaán ñeà nguyeân taéc, troán khoûi traïi tuø khi coù theå troán ñöôïc nhö phöông chaâm cuûa tuø binh theo Hieäp öôùc Geneva veà tuø binh. OÂng ñaõ haønh ñoäng theo thuùc baùch cuûa nhöõng gì oâng ñaõ cam keát vôùi chính mình.
Phuùt thöû thaùch nhaát cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã laø cuoái naêm 1977 taïi traïi Nam Haø khi ban giaùm traïi yeâu caàu oâng phaùt bieåu tröôùc anh em tuø veà söï “yeân taâm caûi taïo”. Hoï choïn moät linh muïc vì hoï bieát neáu moät linh muïc ñaõ ñaàu haøng thì moïi söï seõ vaøo khuoân pheùp. Nhöng Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã ñaõ phaùt bieåu “khoâng yeân taâm caûi taïo” vôùi nhöõng lyù do huøng hoàn khoâng choái caõi ñöôïc. Lôøi phaùt bieåu cuûa oâng laø caùi aùn töû hình cuûa oâng. Hoï quyeát gieát oâng. Hoï ñöa oâng leân traïi Coång Trôøi ñeå oâng coù loái veà trôøi. Nhöng ñònh meänh laïi cöùu oâng. Cuoái naêm 1978 Hoàng quaân Trung quoác saép traøn qua bieân giôùi hoï phaûi ñöa oâng veà traïi Thanh Caåm ôû Thanh Hoùa. Vaø sau khi oâng vöôït nguïc baát thaønh ôû Thanh Caåm hoï muoán ñaùnh cheát oâng nhöng oâng khoâng cheát vaø hoï quyeát giam oâng taïi traïi kyû luaät cho ñeán khi oâng cheát oâng vaãn khoâng cheát. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã töï höùa vôùi mình: “toâi phaûi soáng.”
Nhöng qua nhöõng thöû thaùch vaø ñau thöông cuõng nhö ñau ñôùn taän cuøng ñoù caùi keát tinh laïi nôi Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã khoâng phaûi laø söï haän thuø maø laø loøng tha thöù. OÂng yeâu thöông thaáy ñaát nöôùc Vieät Nam vaø ngöôøi Vieät Nam xaâu xeù vaø cheùm gieát nhau vì nhöõng ñieàu nghó cho cuøng laø voâ nghóa. OÂng vieát nôi trang 600: “Moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra cho taát caû moïi ngöôøi Vieät Nam sau khi queâ höông ñaõ im tieáng suùng, vaø moãi ngöôøi baét buoäc phaûi coù moät caâu traû lôøi: ‘Ñöùng tröôùc tình caûnh cuûa Daân Toäc Vieät Nam nhö theá, baïn phaûi laøm gì, vaø phaûi laøm nhö theá naøo?’ Caâu hoûi naøy ñöôïc ñaët ra cho taát caû moïi ngöôøi Vieät Nam, khoâng phaân bieät ñang soáng trong nöôùc hay ôû haûi ngoaïi, khoâng phaân bieät ñang ôû vò theá caàm quyeàn hay laø ngöôøi daân bình thöôøng, khoâng phaân bieät thuoäc veà phiaù naøo trong cuoäc chieán tröôùc kia, khoâng phaân bieät laø keû ñaõ gaây ra toäi aùc hay laø naïn nhaân cuûa nhöõng toäi aùc do keû khaùc gaây ra”
Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã muoán noùi chuùng ta haõy suy nghó xa hôn cuoäc chieán tranh quoác coäng maø chuùng ta laø naïn nhaân ñeå trôû laïi yeâu thöông ñaát nöôùc, yeâu thöông ñoàng baøo. Haõy bình taâm nhìn laïi öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm cuûa daân toäc ñeå vöôït thoaùt. Vöôït thoaùt khoûi söï ngheøo ñoùi, chaäm tieán vaø söï khinh thöôøng cuûa coäng ñoàng theá giôùi ñoái vôùi moät daân toäc coù ñuû moïi ñieàu kieän veà trí tueä vaø thieân nhieân ñeå ñöôïc coäng ñoàng quoác teá kính neå. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã ñaõ quyeát soáng ñeå noùi leân ñieàu ñoù, moät ñieàu oâng thaáy ñöôïc töø coõi cheát.
Trôû laïi taùc phaåm. Moät cuoán saùch daøy 650 trang khoâng theå khoâng coù khuyeát ñieåm. Caùi khuyeát ñieåm chính laø nhöõng ñieåm phuï khoâng ñoùng goùp gì cho giaù trò cuûa taùc phaåm. Chuyeän tuø nhaân nguyeân töôùng cöôùp Bình Thanh Ñoã Thanh Bình voán taâm phuïc Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã nhö moät ngöôøi anh ñaõ ñaùnh gaõy hai haøm raêng cuûa moät tuø nhaân khaùc vì ñaõ khoâng laøm ñuùng leã taëng quaø cho ñaøn anh cuõng nhö vieäc ñònh gieát moät tuø nhaân khaùc vì voâ leã vôùi taùc giaû mang ñaäm maøu saéc taøn baïo, trô truïi cuûa cuoäc soáng trong tuø coù theå coù giaù trò ñoái vôùi moät cuoán tieåu thuyeát naøo ñoù, trôû thaønh laïc loõng trong hoài kyù mang naëng tö duy thôøi ñaïi nhö cuoán Toâi Phaûi Soáng.
Hoài kyù Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã coù moät neùt ñaëc thuø khaùc laø vaên chöông. Vaên phong oâng truyeàn caûm mang ñeán cho ngöôøi ñoïc moät baàu trôøi chöõ nghóa ñieâu luyeän nhö ñi giöõa nhöõng töøng maây duø ñang leâ leát trong ñòa nguïc traàn gian. OÂng saép xeáp dieãn bieán 13 naêm tuø ñaøy khoâng theo thöù töï thôøi gian nhöng chaäp leân nhau, tuaàn töï ñeå ñoäc giaû nhìn ñöôïc troïn böùc tranh vôùi moät kyõ thuaät kheùo leùo cuûa moät nhaø vaên, tuy tröôùc taùc phaåm naøy toâi bieát Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã chöa vieát moät cuoán saùch naøo. Ñoïc cuoán Toâi Phaûi Soáng toâi nhôù ñeán cuoán “Chuyeän keå naêm 2000” trong nöôùc cuûa nhaø vaên Buøi Ngoïc Taán vöøa in xong ñaàu naêm 2000 chöa kòp xuaát baûn thì bò caám. Cuõng chuyeän tuø ñaøy, cuõng cuøng moät kyõ thuaät, cuõng moät thöù vaên chöông toaøn bích. Caùi khaùc laø “Chuyeän keå naêm 2000” daøi hôn (1000 trang) vaø ñaõ coù ngöôøi nghó ñeán vieäc vaän ñoäng ñeà nghò cuoán saùch leân hoäi ñoàng xeùt giaûi vaên chöông Nobel. Caùi trôû ngaïi chính laø Vieät ngöõ chöa phaûi laø moät ngoân ngöõ coù theá löïc treân theá giôùi.
Vaø tình yeâu? Cuoán Toâi Phaûi Soáng khoâng thieáu tình yeâu nam nöõ. Naøng caùn boä taøi vuï KT cuûa traïi Nam Haø ñaõ yeâu ngöôøi tuø Nguyeãn Höõu Leã vaø ngöôøi tuø Nguyeãn Höõu Leã ñaõ ñeå cho quaû tim mình rung ñoäng chaêng?
Moät böùc tranh quaù ñeïp toâi khoâng cuôõng laïi ñöôïc caùi yù muoán chia xeû vôùi ñoäc giaû. Khung caûnh: traïi Nam Haø. Ngöôøi tuø Nguyeãn Höõu Leã ñöôïc traû töï do, giaáy tôø vöøa xong vôùi coâ caùn boä taøi vuï KT. Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã thuaät:
“ ..... toâi khoaùc chieác ba-loâ nheï haãng leân vai vaø böôùc ra khoûi phoøng taøi vuï. KT xeáp soå saùch giaáy tôø treân baøn, ñöùng leân ñi voøng ra phiaù sau chieác gheá daøi baèng goã naëng chaéc chaén, buôùc theo ra, tieãn chaân toâi. Chuùng toâi ñi song song beân nhau trong moät haønh lang daøi vaø heïp daãn ra phiaù maët tieàn nhaø naèm doïc theo ñöôøng caùi. Chuùng toâi yeân laëng böôùc ñi, chaúng ai noùi vôùi ai caâu gì, nhöng toâi coù caûm töôûng chính söï thinh laëng trong luùc naøy laïi noùi leân nhieàu hôn. Töï nhieân toâi chôït nhaän ra, ngöôøi con gaùi ñang böôùc ñi beân caïnh toâi luùc naøy khoâng coøn laø ngöôøi caùn boä taøi vuï nöõa, maø laø ngöôøi thaân thieát cuûa toâi. Naøng ñaõ trôû thaønh moät ngöôøi phuï nöõ bình thöôøng nhö bao nhieâu ngöôøi phuï nöõ khaùc vôùi nhöõng xuùc caûm töï nhieân tröôùc luùc chia tay ngöôøi thaân vaø khoâng coøn hy voïng gaëp laïi.
Khi caû hai gaàn ra tôùi ngoõ, toâi baát chôït döøng laïi, quay sang nhìn KT vaø baét gaëp ñoâi maét maøu ñen ñang môû thaät to nhìn toâi, hai haøng mi daøi vaø cong. Naøng ñang chôùp maét ñeå che giaáu söï xuùc ñoäng. Toâi nhìn saâu vaøo maét naøng, noùi nhanh maáy caâu giaõ töø:
- Thoâi giaõ bieät KT! Chuùc coâ vaø gia ñình ôû laïi gaëp nhieàu may maén. Xin caùm ôn söï lo laéng vaø giuùp ñôõ cuûa coâ trong thôøi gian qua.
- Anh Leã! Ñöøng noùi nhöõng lôøi caùm ôn! ...... Vöøa noùi, naøng vöøa tieán laïi saùt beân toâi trong moät cung caùch raát töï nhieân cuûa moät ngöôøi em gaùi trong luùc tieãn bieät ngöôøi anh. Toâi naém laáy vaø boùp nheï baøn tay beù nhoû coù caùc ngoùn thon daøi cuûa KT. Naøng ñeå yeân baøn tay trong tay toâi. Toâi nghe tay naøng noùng, ñang run nheï.... Maét naøng öôùt long lanh, chôùp thaät nhanh nhìn toâi ........ Gioïng naøng nheï nhö trong hôi thôû:
- Anh ñi bình yeân.
Toâi buoâng tay naøng ra. .......... xoác laïi chieác ba-loâ treân vai vaø böôùc voäi maáy baäc tam caáp leân ñöôøng caùi ......”
Ñoïc Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã toâi caûm thaáy ñöôïc caùi chaát thaät cuûa con ngöôøi noùi chung vaø con ngöôøi Vieät Nam nôi oâng. Qua ñau khoå cuûa taâm hoàn vaø theå xaùc oâng tìm ñöôïc söï thaät nôi con ngöôøi vaø söï thaät cuûa Vieät Nam. Vieät Nam ñau khoå. Vieät nam oai huøng nhöng Vieät Nam daãm leân nhau maø cheát.
Qua ñau khoå cuøng cöïc cuûa baûn thaân mình oâng keâu goïi moät söï vöôït thoaùt cho töông lai cuûa ñaát nöôùc vaø daân toäc. Ñoù laø thoâng ñieäp cuûa Toâi Phaûi Soáng cuûa Linh muïc Nguyeãn Höõu Leã.
September 14, 2003
BinhNam@earthlink.net
http://www.vnet.org/tbn
No comments:
Post a Comment