Saturday, September 1, 2012

NGUYỄN THIÊN THỤ * VẠN HẠNH THIỀN SƯ

vån hånh thiŠn sÜ ( ? - 1018)


Vån Hånh thiŠn sÜ quê ª làng C° Pháp ( ñình bäng, phû TØ SÖn, tÌnh B¡c Ninh), vÓn h† NguyÍn, gia Çình th© PhÆt lâu Ç©i, còn Ngài tinh thông Nho, Lão PhÆt. Thuª nhÕ thông minh xuÃt chúng, næm 20 tu°i xuÃt gia cùng ñÎnh HuŒ thiŠn sÜ theo h†c ThiŠn Ông ñåo Giä. ThiŠn Ông cÛng là ngÜ©i C° Pháp , tu ª chùa Song Lâm, làng Phù Ninh, phû Thiên ñÙc, tÎch næm k› mão, niên hiŒu Thái Bình Ç©i ñinh Tiên Hoàng (979), th† 78 tu°i.
 
Vån Hånh tu ª chùa Løc T°, chuyên tu pháp môn T°ng trì Tam Ma ñÎa sau khi ThiŠn Ông ñåo Giä mÃt. M‡i l©i nói cûa Ngài ÇŠu thành sÃm ng» rÃt Ùng nghiŒm. Vua Lê ñåi Hành thÜ©ng m©i Ngài t§i hÕi viŒc nܧc. Niên hiŒu Thiên Phúc nguyên niên ( 980), tܧng TÓng là Hàu Nhân Bäo sang xâm læng, quân ÇÎch Çóng CÜÖng Giáp, (Lång SÖn ), vua m©i Ngài ljn hÕi viŒc quân, Ngài Çáp: ‘Ba bäy, lúc m¥t tròi ÇÙng bóng, quân gi¥c thua.’
Khi vua muÓn Çi Çánh Chiêm Thành, Ngài khuyên vua nên Çánh gÃp thì th¡ng , quä nhiên ta Çåi th¡ng. Lê Long ñÌnh tàn ác, Ngài bi‰t trܧc Lš Công UÄn s¡p lên ngôi nên Ngài bäo hai anh em Ngài r¢ng: Thiên tº thæng hà, chÌ vài ngày n»a Lš Thân VŒ tÃt Ç܆c thiên hå.



蓋三月之內,
親衛登住社稷。
落茶印國字,
十口水土去,
遇聖號天德。

Thân vệ đăng trụ xã tắc.
Lạc trà ấn quốc tự,
Thập khẩu thuỷ thổ khứ,
Ngộ thánh hiệu Thiên Đức. 

Trong vòng ba tháng nữa,
Thân vệ lên nối ngôi.
Cây đa in chữ "quốc",
Đất Cổ Pháp này thôi,
Gặp thánh hiệu Thiên Đức.


Ngài biết Đỗ Ngân mưu hại ngài cho nên ngài có thơ:

寄杜銀
土木相生艮畔金,
為何謀我蘊靈襟。
當時五口秋心絕,
直至未來不恨心。


Ký Đỗ Ngân
Thổ mộc tương sinh cấn bạn câm
Vị hà mưu ngã uẩn linh khâm?
Đương thì ngũ khẩu thu tâm tuyệt,
Trực chí vị lai bất hận tâm. 

Gửi Đỗ Ngân
"Kim cấn" liền đôi như "thổ mộc",
Cớ sao toan chước hại nhau ngầm?
Thoạt nghe, bụng tớ "rầu" khôn xiết,
Nhưng thực về sau chẳng bận tâm.


Ngày r¢m tháng giêng næm thÙ chín niên hiŒu ThuÆn Thiên (1018), Ngài không bÎnh mà tÎch . Vua Lš Thái t° và các ÇŒ tº hÕa táng rÒi Çem tro xây tháp Ç‹ th©. TrÜÖc khi tÎch, Ngài có bài kŒ:

 示弟子

身如電影有還無,
萬木春榮秋又枯。
任運盛衰無怖畏,
盛衰如露草頭鋪。


THỊ  ĐỆ TỬ
Thân như điện ảnh hữu hoàn vô,
Vạn mộc xuân vinh, thu hựu khô.
Nhậm vận thịnh suy vô bố uý,
Thịnh suy như lộ thảo đầu phô.

DẠY ĐỆ TỬ
Thân như bóng chớp, có rồi không,
Cây cối xuân tươi, thu não nùng.
Mặc cuộc thịnh suy đừng sợ hãi,
Kìa kìa ngọn cỏ giọt sương đông.
(Ngô Tất Tố dịch)

 Các thiền sư thường chăm lo việc thiền định tu tập, it khi làm thơ. Nếu có làm thơ cũng chỉ một hai bài ngắn gọn, súc tích, trình bày tư tửng của mình cho các đệ tử. Trong bài thơ trên, Ngài đa nêu lên vũ trụ quan và nhân sinh quan của Phật giáo. Thế giới là vô thường, vạn vật là vô thường. Đời sống con người vô cùng ngắn ngủi nếu đem so sánh với núi sông, và vũ trụ. Đời người chỉ là ánh chớp lóe lên rồi tắt. Cây cỏ có lúc xanh tuơi, có lúc cằn khô. Đó là quy luật của tự nhiên. Chúng ta phải biết rõ quy luật đó, đừng bao giờ lo già, sợ chết. Đừng bao giờ mong mình đẹp mãi, giàu mãi, vinh hoa phú quý đời đời. Chúng ta phải thản nhiên chấp nhận, biết an nhiên tự tại thì ta hạnh phúc, ta vui vẻ. Còn lo âu, sợ hãi, đau khổ thì suốt đời sẽ sống trong địa ngục.

Vua Lý Nhân tông ( 1072- 1127) có bài thơ ca tụng Ngài:

 追贊萬行禪師

萬行融三際,
真符古讖詩。
鄉關名古法,
拄錫鎮王畿。

 Truy tán thiền sư Vạn Hạnh
Vạn Hạnh dung tam tế,
Chân phù cổ sấm thi.
Hương quan danh Cổ Pháp,
Trụ tích trấn vương kỳ. 
Vạn Hạnh thông ba cõi,
Lời ông nghiệm sấm thi.
Quê hương làng Cổ Pháp,
Chống gậy trấn kinh kỳ.

Vua Lš Nhân Tông Çã ca tøng Ngài rÃt m¿c. Quä thÆt, Vån Hånh thiŠn sÜ là m¶t bÆc Çåi trí thÙc cûa ÇÃt nܧc ta th©i bÃy gi©, Çåi thiŒn tri thÙc cûa PhÆt giáo, là rÜ©ng c¶t cûa PhÆt giáo và t° quÓc ViŒt Nam.

(1) Tam t‰: TØ này có nhiŠu nghïa.
Tam tài: thiên, ÇÎa ,nhân.
Tam th‰: quá khÙ, hiŒn tåi, tÜÖng lai
Tam giáo: Nho, Lão, PhÆt.

No comments: