Phuù Giaùng tröôùc kia chæ coù moät tröôøng laøng nhoû. Töø khi gia ñình Vaên taûn cö leân Phuù Giaùng, cha Vaên thaáy coù nhieàu ngöôøi coù tuoåi vaø coù trình ñoä hoïc vaán cuøng taûn cö leân, môùi coù saùng kieán vaän ñoäng laäp tröôøng trung hoïc caáp 3 thôøi chieán. Tröôøng môû cöûa moät tuaàn boán ngaøy, moät ngaøy moät buoåi. Thì giôø coøn laïi hoïc sinh ôû tuoåi 16, 17 tuoåi vaø giaùo vieân tham gia lao ñoäng saûn xuaát.
Vaên vaø Quaän ngoài cuøng baøn, moät chieác baøn goã hình chöõ nhaät, lôùp sôn maàu naâu ñaõ troùc nhieàu choã. Lôùp hoïc cuûa Vaên vaø Quaän coù taùm chieác baøn. Moãi baøn ñuû choã cho saùu hoïc sinh ngoài ñaâu maët nhau. Thaày Saùu hieäu tröôûng, daïy moân vaên, moãi khi giaûng baøi thöôøng ñi quanh moãi baøn ñeå coù theå nhìn thaáy maët cuûa töøng ngöôøi hoïc troø. Vaên vaø Quaän ñöôïc ngoài ñoái maët vôùi baûng ñen, taám baûng nhieàu nôi chæ coøn trô goã traéng. Ngoaøi giôø hoïc vaø lao ñoäng Vaên vaø Quaän vaø caùc baïn cuøng lôùp hay keùo nhau vaøo chaân nuùi kieám moät khu ñaát baèng phaúng giöõa nhöõng ñoài ñaù thaáp ñeå chôi boùng ñaù. Quaû boùng laøm baèng laù chuoái khoâ boù thaät chaët baèng daây maây sôïi nhoû.
Vaên khoâng nhôù gì ñaëc bieät nôi thaày Saùu, ngoaøi nhöõng hoâm thaày böôùc vaøo lôùp vôùi veû maët nghieâm troïng, tay caàm moät maãu giaáy maàu hoàng nhaït baùo tin quen thuoäc. Thaày thöôøng chôø cho hoïc troø im laëng ngoài xuoáng môùi töø töø môû tôø giaáy hoàng xaáp ñoâi ra chaäm raõi ñoïc. Tin baùo töû. Luùc thì binh nhaát Haûo cheát, luùc thì thieáu uùy Taàn hy sinh, khi thì trung só Tuøy töû naïn ... taát caû ñeàu laø hoïc sinh cuûa tröôøng trung hoïc Phuù Giaùng. Ñoïc xong, thaày thöôøng yeâu caàu caû lôùp ñöùng leân daønh moät phuùt maëc nieäm cho ngöôøi vöøa boû mình vì toå quoác.
Vaên nhôù nhaát laø hoâm thaày hieäu tröôûng thoâng baùo Taàn boû mình khi ñang chæ huy toaùn thoâng ñeøo Muï Giaï loái daãn vaøo ñöôøng moøn Hoà Chí Minh. Sau moät traän khoâng kích cuûa maùy bay Myõ ñaùnh saäp ñeøo, Taàn caàm ñaàu moät ñaïi ñoäi xoâng leân ñeøo coá môû ñöôøng cho moät ñoaøn Molotova kòp xuoáng ñeøo. Taàn boû mình vì moät quaû bom noå chaäm, nhöng ñöôøng ñaõ ñöôïc khai thoâng kòp thôøi vaø ñoaøn coâng xa ñaõ thoaùt moät cuoäc khoâng kích tieáp ngay sau ñoù. Thaày Saùu kìm xuùc ñoäng sau khi ñoïc xong thoâng baùo. Taàn laø hoïc troø cöng cuûa thaày, ngöôøi phuï traùch tôø baùo vaên ngheä cuûa lôùp. Phuùt maëc nieäm qua,Vaên ngoaùi nhìn sau löng, nôi Taàn thöôøng ngoài vaø caûm nhaän moät khoaûng troáng meânh mang. Vaên caûm thaáy Vaên vaø caùc baïn ñang quay cuoàng trong guoàng maùy cuûa ñònh meänh. Khoâng ai coù khaû naêng quyeát ñònh töông lai cuûa mình. Moïi vieäc leä thuoäc vaøo may maén, vaøo vò trí xaõ hoäi, vaøo theá löïc cuûa boá meï, ai ôû, ai ñi vaø qua ñoù ai soáng ai cheát. Coù quaù nhieàu yeáu toá quyeát ñònh sinh maïng cuûa töøng ngöôøi. Trong khi ngoài ôû ñaây moïi ngöôøi coù veû raát gioáng nhau. Haèng ngaøy thaày Saùu thöôøng giaûng veà yù nghóa cuûa söï bình ñaúng vaø söï hy sinh khoâng khaùc nhau ñoái vôùi moãi caù nhaân qua nhöõng baøi vaên boùng baåy cuûa thaày.
- Xong trung hoïc maøy ñònh laøm gì?
Nhu caàu nhaân löïc cho quaân ñoäi caøng luùc caøng khaån caáp. Nhieàu sö ñoaøn chính qui ñaõ ñöôïc ñieàu vaøo cao nguyeân trung phaàn chuaån bò cho nhöõng traän ñaùnh lôùn vôùi sö ñoaøn kî binh khoâng vaän Myõ. Quaän traû lôøi:
- Tao coù theå laøm gì khaùc hôn laø ñaêng kyù vaøo tröôøng só quan boä binh. Maøy khoâng thaáy nhu caàu chieán tröôøng tröôùc maét sao?
Vaên hoûi:
- Sao maøy khoâng tieáp tuïc hoïc? Ñieàu leä veà nghóa vuï quaân söï cho pheùp sinh vieân ñöôïc mieãn trong nhöõng naêm hoïc ñaïi hoïc.
Caâu hoûi cuûa Vaên nhaéc Quaän nhôù ñeán nhöõng buoåi noùi chuyeän giöõa boá meï maø Quaän nghe ñöôïc. Meï Quaän noùi vôùi cha Quaän xem coù caùch gì cho con leân ñaïi hoïc ñeå hoaõn nhaäp nguõ moät thôøi gian. Boá Quaän traû lôøi, nguyeân taéc laø vaäy, nhöng muoán hoïc ñaïi hoïc tröôùc heát phaûi coù moät ñaïi hoïc nhaän, vaø muoán ñöôïc nhaän ngoaøi hoïc gioûi phaûi coù theá löïc, nhaát laø luùc khan hieám nhaân löïc nhö hieän nay. Thöù hai phaûi coù tieàn môùi gôûi Quaän ñi xa nhaø ñöôïc. Caû hai ñieàu kieän Quaän ñeàu khoâng coù. Quaän nhôù tieáng thôû daøi cuûa meï vaø söï im laëng cuûa boá. Quaän traû lôøi Vaên:
- Thì bieát vaäy nhöng tröôùc sau tao cuõng bò nghóa vuï thoâi.
Roài Quaän hoûi Vaên:
- Coøn maøy ñònh laøm gì?
Vaên khoâng ngaïi neáu phaûi nhaäp nguõ vaø ñi B, nhöng Vaên bieát chöa ñeán phieân mình. Vaên ñaõ nghe boá noùi chuyeän ñaïi hoïc, vaø hình nhö boá ñaõ vaän ñoäng daønh moät choã cho Vaên taïi tröôøng baùch khoa ôû Haø Noäi luùc ñoù ñang sô taùn veà Phuû Laïng Thöông. Vaên traû lôøi baïn:
- Tao seõ hoïc ñaïi hoïc vaøi naêm xem sao.
Nghó ñeán söï khaùc nhau giöõa hai hoaøn caûnh, Vaên an uûi baïn:
- Roài tao seõ theo chaân maøy sau.
Leã maõn khoùa naêm 1965 cuûa Vaên vaø Quaän ñöôïc toå chöùc trang troïng hôn moïi naêm. OÂng Taâm, tænh uûy tænh Ngheä An veà chuû toïa. Chieán tröôøng cao nguyeân vaø keá hoaïch caét ñoâi mieàn trung cuûa boä toång tham möu quaân ñoäi nhaân daân ñang gaëp khoù khaên, tænh Ngheä An cuõng nhö toaøn quoác coù nhu caàu tuyeån moä thanh nieân öu tuù cuûa caùc tröôøng trung hoïc ñeå boå sung nhaân soá cho caùc tröôøng só quan boä binh, coâng binh vaø phi coâng Mig seõ ñöôïc huaán luyeän taïi Trung quoác.
Gaàn naêm möôi hoïc sinh maëc ñoàng phuïc maàu naâu dieãn haønh giöõa tieáng voã tay vang doäi. Vaên cuøng haùt baøi Xeáp Buùt Nghieân “... xeáp buùt nghieân leân ñöôøng tranh ñaáu ... vì non soâng ta lieàu thaân, thaáy ñoaøn ta tieán tôùi, nöôùc non chaøo môøi, heøn thaáy ñôøi nhaøn cö, heøn thaáy vui yeâu ñöông ...” theo nhòp troáng quaân haønh vôùi caùc baïn, roài chuyeån qua baøi Nam Tieán thuùc baùch roän raõ hôn “... nöôùc non xa ngaøn daëm, chuùng ta ñi ngaøn daëm, cuøng nhau tieán höôùng veà Nam ....” nhöng taâm hoàn vaãn maõi theo ñuôûi nhöõng yù nghó rieâng tö. Nöôùc non xa ngaøn daëm chöa chaøo môøi Vaên. Vaên cuõng chöa phaûi xeáp buùt nghieân. Vaên nghó tôùi Taàm, coâ baïn gaùi tröôûng ñoaøn thanh nieân tieàn phong xaõ saép söûa leân ñöôøng. Vaên töôûng töôïng beân naøy Tröôøng Sôn mình ñang leo leân moät chieác xe taûi tay caàm chieác tay laùi maét nhìn chieác quaït nöôùc maø nhôù Taàm, trong khi beân kia Tröôøng Sôn Taàm ñang xaên tay aùo ñoäi möa ñi tìm rau vaø laáy maêng cho boä ñoäi nhö caûnh thô moäng “Tröôøng Sôn Taây anh ñi, thöông em beân aáy möa nhieàu ...” û trong baøi “Tröôøng Sôn Ñoâng, Tröôøng Sôn Taây” cuûa nhaïc só Hoaøng Hieäp.
Vaên ñeán thaêm Thaûnh. Trong khi Thaûnh xuoáng beáp ñun nöôùc. Vaên thaáy moät baûn tin cuûa xaõ naèm trong moät ngaên keùo kheùp chöa kín. Nôi trang ñaàu Vaên thaáy maáy chöõ:
“Anh coù bieát....”.
Toø moø Vaên keùo roäng ngaên keùo laáy baûn tin ra. Vaên ñoïc:
“Anh aáy môùi 18 tuoåi, boû mình khi daãn moät ñaïi ñoäi xung kích vaøo moät cöù ñieåm hoûa löïc cuûa quaân Myõ taïi Bình Döông. Ngöôøi anh huøng treû tuoåi ñoù laø thieáu uùy Ñaëng Vaên Quaän, cöïu hoïc sinh tröôøng trung hoïc Phuù Giaùng.”
Quaän! tim Vaên xe laïi. Vaên nhôù laïi hoâm hai ngöôøi noùi chuyeän vôùi nhau veà töông lai. Vaên khoâng queân thaùi ñoä yeân phaän cuûa baïn. Vaên caûm thaáy söï baát coâng. Trong khi mình an toaøn treân gheá nhaø tröôøng thì Quaän boû mình nôi chieán ñòa. Ñònh meänh cay nghieät. Vaø taïi sao laø Quaän chöù khoâng phaûi laø mình? Vaên nghó ñeán boá, loøng ngoån ngang khoâng bieát neân caùm ôn hay oaùn traùch boá. Baûn tin vieát tieáp:
“Trong tuùi Thieáu uùy Quaän ñôn vò tìm thaáy moät maãu giaáy nhoû ghi ‘neáu thoâng baùo ñöôïc cho boá meï toâi xin boá meï toâi haõy ñoïc thö toâi ñeå laïi döôùi ñaùy chieác lö höông nôi baøn thôø oâng noäi.’”
Trong thö Quaän daën boá meï neáu anh khoâng trôû veà thì boá meï duøng tieàn boài thöôøng töû tuaát taëng cho quyõ xaây caát töôïng ñaøi vua Quang Trung, maø tröôùc khi Quaän leân ñöôøng xaõ Phuù Giaùo ñang phaùt ñoäng gaây quyõ xaây caát cuøng vôùi chieán dòch vaän ñoäng xaây caát töôïng baùc Hoà. Quaän giaûi thích vôùi boá meï, theo anh nhôù ôn tieàn nhaân laø caùch höõu hieäu nhaát ñeå ñoäng vieân lôùp treû chaáp nhaän hy sinh khi sôn haø nguy bieán.
Vaên bieát khoâng coù ai hieåu yù cuûa Quaän. Quaän thöôøng taâm söï vôùi Vaên boä maùy thoâng tin cuûa chính phuû ñeà cao baùc Hoà coøn soáng nhieàu quaù maø queân caû tieàn nhaân. Muoán quyeân goùp xaây töôïng baùc Hoà theo chæ thò cuûa treân, xaõ Phuù Giang coù saùng kieán keøm theo keá hoaïch xaây caát töôïng baùc vôùi töôïng vua Quang Trung cho caân ñoái, nhöng cho ñeán ngaøy Quaän leân ñöôøng quyõ xaây töôïng Baùc gaàn ñuû, trong khi quyõ xaây töôïng Quang Trung chöa coù moät xu naøo.
Thaûnh mang hai baùt nöôùc cheø töôi boác hôi nghi nguùt töø beáp leân. Vaên chæ baûn tin. Thaûnh im laëng nhö daønh moät phuùt cho Quaän, roài cho Vaên bieát laù thö troái traên cuûa Quaän ñaõ laøm phieàn cho meï cuûa Quaän nhieàu. Chính quyeàn xaõ khuyeân baø eùm böùc thö vì sôï caáp treân quôû traùch, sao tieàn khoâng chia cho quyõ xaây töôïng Baùc maø doàn heát cho töôïng vua Quang Trung. Nhöng baø cuï khoâng chòu, vieän côù baø phaûi thöïc hieän di chuùc cuûa con trai vaø chính quyeàn phaûi toân troïng lôøi troái traêng cuûa lieät só. Vieäc leân ñeán tænh vaø caáp tænh chaáp thuaän cho thöïc hieän yù muoán cuûa Quaän nhôø oâng tænh uûy côûi môû vaø coù theá löïc ôû trung öông.
Nghe Thaûnh keå chuyeän Vaên nghó mieân man khoâng bieát coøn bao nhieâu ngöôøi nhö Quaän. Quaän leân ñöôøng vôùi söï hoaøi nghi vaø ñaõ cheát vôùi söï hoaøi nghi. Keát cuïc ñaát nöôùc coù theå ñöôïc thoáng nhaát, nhöng daân coù haïnh phuùc khoâng? Bao nhieâu maâu thuaãn tröôùc maét. Qua aùnh maét cuûa Thaûnh Vaên cuõng thaáy söï hoaøi nghi ôû töông lai. Moïi ngöôøi, moïi nhaø moïi ngaønh ñeàu noùi ñeán söï hy sinh choáng Myõ cöùu nöôùc vaø ñeå thoáng nhaát ñaát nöôùc, nhöng Vaên thaáy coù moät caùi gì caùch bieät giöõa lôøi noùi haèng ngaøy ngöôøi ta noùi vôùi nhau vôùi taâm söï trong loøng moãi ngöôøi. Vaên thaáy ñieàu naøy roõ nhaát nôi nhöõng ngöôøi cöïu chieán binh töø caùc chieán tröôøng trôû veà, maëc duø chính phuû phaân taùn thöông binh moãi ngöôøi moät ngaû.
Sau khi ra tröôøng, Vaên coâng taùc trong moät tieåu ñoaøn xaây caát vaø söûa chöõa caàu ñöôøng coù nhieäm vuï duy trì khaû naêng giao thoâng treân mieàn Baéc choáng caùc cuoäc oanh kích cuûa khoâng quaân Myõ. Moãi khi laøm vieäc döôùi möa bom Vaên thaáy loøng nheï nhoõm ñoái vôùi Quaän. Sau khi mieàn nam ñöôïc giaûi phoùng Vaên veà coâng taùc taïi toång cuïc coâng binh thuoäc boä quoác phoøng.
“Ñaëng Vaên Quaän: Hy sinh vì toå quoác xaõ hoäi chuû nghóa” vôùi tuoåi, queâ quaùn vaø ngaøy thaùng töû traän.
Moät luoàng khí noùng daâng leân taän coå Vaên. Vaên nhôù ñeán nhöõng ngöôøi baïn cuûa Vaên thuoäc lôùp ngöôøi coù theá löïc, hieän nay laøm chuû nhieäm, giaùm ñoác, coù ngöôøi leo tôùi trung öông ñaûng nhö Vinh, nhö Ñaûm ... vaø ñeàu giaøu to. Trong khi treân ñöôøng boä töø Haø Noäi vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh Vaên thaáy nhaân daân coøn soáng raát cô cöïc.
Vaên luïc trong chieác tuùi da mang treân vai loâi ra cuoán “Ñaïi Thaéng Muøa Xuaân” cuûa töôùng Vaên Tieán Duõng. Cuoán saùch bò caám ñaõ laâu, nhöng tröôùc khi vaøo mieàn nam Vaên coá möôïn moät ngöôøi baïn laøm trong UÛy ban Tö töôûng Trung öông, noùi laø ñeå ñoïc cho bieát chieán tröôøng mieàn nam.
Vaên ñaët cuoán saùch treân taám bia moä bia, ñöùng thaúng ngöôøi, laàm thaàm noùi nhö khaán :
“Quaän ôi! Ít nhaát maøy cuõng ñaõ ñoùng goùp cho söï nghieäp cuûa oâng Vaên Tieán Duõng. Nhaát töôùng coâng thaønh vaïn coát khoâ, moïi thöù khaùc ngöôøi ta noùi chæ laø ñeå toâ ñieåm. Thoâi maøy haõy yeân giaác. Tao ñi ñaây.”
Khaán xong, Vaên quay maët thaät nhanh nhö ñeå daáu baïn maáy gioït nöôùc maét ñang laên xuoáng maù. Vaên phoùng xe thaät nhanh veà thaønh phoá Hoà Chí Minh, mua veù maùy bay trôû veà Haø Noäi. Töø ñoù khoâng bao giôø Vaên trôû veà mieàn nam nöõa. Traàn Vaên Sôn
June 30, 2003
BinhNam@earthlink.net
http://www.vnet.org/tbn
No comments:
Post a Comment