Sunday, September 9, 2012

BULUKHIN * PHÙNG CUNG

VỚI BÁC PHÙNG CUNG
Jan 14, '12 10:35 PM
for everyone


XEM ĐÊM
Thơ của Phùng Cung
  NXB Hội nhà văn 2011 

BULUKHIN

Vào nhà sách Đông Hải ở Vũng Tàu em khấp khởi mừng được gặp bác trên bìa tập thơ XEM ĐÊM.  Tay trái bác kẹp điếu thuốc, không thấy sợi khói bốc lên, chắc là lửa tắt rồi.  Khuôn mặt bác nhân hậu, chiếc kính lão to tướng hướng vào cõi xa xăm. Sau khi bác về trời 35 ngày, nhà thơ Hoàng Cầm đến nhà bác thắp hương tưởng nhớ, và để lại lưu bút có câu: " Cung ơi! Cứ đi đi rồi về ngay nhé". Thì bây giờ, tại nhà sách Đông Hải này, em gặp bác đã về thật.  XEM ĐÊM của bác ra mắt bạn đọc năm 1995 từ những đồng tiền dè xẻn của nhà Văn hóa Nguyễn Hữu Đang và sự nhiệt tình vô hạn của nhà thơ Phùng Quán. Số là bác Quán đến phố Mai Hắc Đế thăm bác, nhân thể biếu bác con diếc, con trôi vừa câu trộm được. Rồi cũng bữa đó bác Quán mê luôn bản thảo tập thơ XEM ĐÊM của bác đang xếp xó vì không có tiền in. Dạo ấy bác nghèo lắm, làm nghề dập đinh giúp vợ thì chỉ đủ sống lai rai, trong khi in tập thơ phải mất vài triệu. Nhà thơ Phùng Quán quyết chí đi đọc thơ rong của bác trong một năm khắp ba miền Bắc Trung Nam để có tiền cho bác in thơ, nhưng chưa kịp đi thì bác Nguyễn Hữu đang ngăn lại bảo, tôi sẽ cho chú Cung tiền in thơ, chú Quán khỏi đi đâu hết. Kể về những đồng tiền ki cóp được của nhà Văn hóa bị lưu đày Nguyễn Hữu Đang thì rơi nước mắt…Và như cách nói của Phùng Quán, nàng Hằng Nga của Phùng Cung ngủ vùi trong rừng đã gặp Hoàng Tử đánh thức dậy. 
     Bác Phùng Cung à, Cho đến nay em đã đọc "Con ngựa già của chúa Trịnh" của bác in hồi 1956 không dưới năm lần, và giá có đọc thêm năm mươi lần nữa thì em vẫn không hiểu nỗi bác đã chống Đảng, chống nhà nước Việt Nam ở chỗ nào để đến nỗi bị người có quyền bỏ tù suốt 12 năm (1961- 1973). Cái truyện ngắn ấy đâu khoảng 3000 từ, mà tóm tắt lại chỉ vài dòng: Ở làng Phương Lộ có người buôn ngựa họ Nông mới tậu được con ngựa Kim Bông trắng như tuyết, phi như thần. Bao nhiêu người gạ mua, ông họ Nông không bán, nhưng khi người của chúa Trịnh hỏi mua để tăng cường cho kỵ binh thì ông bán liền. Chúa Trịnh nghe kể về Kim Bông thì rất vui và tổ chức một cuộc đua để thử tài. Trong cuộc đua hôm ấy Kim Bông không chỉ thắng mà vượt xa đám ngựa còn lại, mọi người ngỡ như Kim Bông thi với đàn cừu. Mấy lần vào xông trận ở Linh Giang  Kim Bông tả xung hữu đột, chiến thắng lẫy lừng. Chúa Trịnh bèn đưa nó vào phủ, phong là Mã Lệnh, chuyên làm mẫu để huấn luyện cho đàn ngựa phủ Chúa. Kim Bông vốn ăn cỏ núi uống nước suối rừng, nay thấy đâu đâu cũng lâu đài nguy nga thì mất vẻ tự nhiên.Tài nghệ ở nơi trận mạc của Kim Bông không được dùng đến nên lâu ngày cũng mai một đi. Công việc kéo xe hầu chúa với hai cái lá đa che bớt mắt để chỉ được nhìn thẳng làm nó bỡ ngỡ…Dần dà Kim Bông già nua, không còn là ngựa thần như ngày xưa nữa. Vào thời điểm đó mặt trận ở giới tuyến Linh Giang có nguy cơ bị chúa Nguyễn áp đảo. Kỵ binh phải vào cuộc, Mã Lệnh Kim Bông cũng được lên đường chiến đấu. Trong các cuộc tỷ thí với kẻ thù Kim Bông đã nổ lực đến tối đa, nhưng sức cứ đuối dần đến nỗi đứt ruột…Trước khi nhắm mắt lìa đời nó rên khẻ như nói rằng chết thế này cũng là chết vì giang sơn, vì Chúa.
       Trong tập XEM ĐÊM của bác có 303 bài thơ, nhưng em không thấy một bài nào bác ta thán nỗi đời đen bạc, khiến bác ma dại thân tàn. Trong nỗi đau tận cùng ấy bác chỉ nói đến cái đẹp thuần phác của một vùng quê bắc bộ thanh bình và đầy ắp tình người.  Rung động thẩm mỹ của một tù nhân biệt giam chỉ ngời lên những ruộng lúa, nương dâu, luống ngô, bãi sắn, với những con người lam lũ hiền lành, với cô con gái "ý tứ soi gương đáy nón", với người mẹ trẻ "sữa con so ướt yếm", với những con vật làm nên kỷ niệm tuổi thơ "Đủng đỉnh điệu cu cườm. Lay nhịp-gió may", "Cánh chuồn chuồn lia từng bóng râm con". Không gian trong thơ bác yên bình đến mức âm thanh đọng thành hình khối.

Đêm về khuya.
Trăng ngả màu hoa lý.
Tiếng gọi đò căng chỉ ngang sông
 (Đò khuya).

Tình thương trong bác không kém gì một vị Bồ tát.
 Bác thương người phụ nữ thảo hiền tất bật
Bước sấp ngữa
Em về chợ tối
Gió bãi khoai quấn quýt
Làm em mau nước mắt
Đèn con xóm trại đang chờ
(Về chợ tối)

Thương sang cánh bèo
Lênh đênh muôn dặm nước non
lạc vào ao cạn vẫn còn lênh đênh
(Bèo).

Thương đến lũ trâu bò hốt hoảng khi nghe tiếng trống phát lên từ tấm da khô của đồng loại
Chợt nghe trống dộng.
Trâu bò nhớn nhác.
Dùi quậy liên hồi.
Ê ẩm tấm da khô.
 (Ê ẩm).
Sinh thời, nhà thơ Hoàng Cầm có viết "Có lẽ từ xưa đến nay, ở nước ta chưa có một tập thơ nào về một vùng quê nghèo khổ lại súc tích cô đọng, mang tính truyền thống và hiện đại sâu sắc như tập XEM ĐÊM…Một bài thơ, có khi chỉ một câu đều như những luồng điện không giật chết người nhưng cứ thắt vào tim những luồng rung động thấm rất sâu".
     Trong trái tim Bồ tát của bác không có chỗ cho sự thù hận, dẫu cho cái ác có là nước sôi trăm độ thì càng làm bừng lên hương vị chân chính của trà

Quất mãi nước sôi.
Trà đau nát bã.
Không đổi giọng Tân - Cương
(Trà).     


No comments: